Khu Di tích lịch sử Ngã ba Đồng Lộc – Câu chuyện về 10 nữ Thanh niên Xung phong
Hà Tĩnh được biết đến là vùng đất với nhiều nhân tài, danh nhân nổi tiếng như: Đại thi hào Nguyễn Du, cố Tổng bí thư Trần Phú, Lê Duẩn,… Đặc biệt, nơi đây cũng là vùng đất của nhiều anh hùng cách mạng, trong đó phải kể đến 10 cô gái thanh niên xung phong ở Ngã ba Đồng Lộc. Hành trình du lịch mời bạn ghé đến khu Di tích lịch sử Ngã Ba Đồng Lộc để tìm hiểu về sự dũng cảm, kiên trung của 10 cô gái cùng sự hy sinh của cha anh để giữ vững độc lập dân tộc.
Ngày 9/12/2013, khu Di tích lịch sử Ngã ba Đồng Lộc được Nhà nước công nhận là Khu Di tích lịch sử cấp Quốc gia đặc biệt trên hệ thống đường Hồ Chí Minh huyền thoại, trở thành cái nôi nuôi dưỡng lòng yêu nước và giáo dục truyền thống cách mạng cho nhân dân ta, đặc biệt là cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
Ảnh Báo Hà Tĩnh.
Vị trí khu Di tích
Khu Di tích lịch sử Ngã ba Đồng Lộc được Nhà nước công nhận là Khu Di tích lịch sử cấp Quốc gia đặc biệt_Ảnh sưu tầm.
Ngã ba Đồng Lộc nằm trên con đường mòn Hồ Chí Minh xuyên qua dãy Trường Sơn ở tỉnh Hà Tĩnh. Ngã ba này thuộc địa phận thị trấn , huyện Đồng Lộc, Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Nó nằm gọn trong một thung lũng hình tam giác, hai bên là đồi núi trọc, giữa là con đường độc đạo, giao điểm của Quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 thuộc địa phận xã Đồng Lộc.
Câu chuyện về 10 cô gái thanh niên xung phong
Những đóng góp to lớn của quân và dân Đồng Lộc
Từ cuối tháng 4/1965, quốc lộ 1A bị chia cắt hoàn toàn. Hàng hóa vận tải bằng đường bộ chi viện cho chiến trường miền Nam đều phải đi qua Ngã ba Đồng Lộc. Từ đây, Ngã ba Đồng Lộc trở thành trọng điểm đánh phá ác liệt nhất của đế quốc Mỹ trên toàn tuyến Quân khu 4.
Ngã ba Đồng Lộc trở thành trọng điểm đánh phá ác liệt _Ảnh sưu tầm.
Trong suốt 7 tháng “ném bom hạn chế” trong năm 1968, địch đã tập trung đánh phá vào Ngã ba Đồng Lộc với một khối lượng bom đạn rất lớn. Dù vậy, các đơn vị bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân tự vệ làm nhiệm vụ chiến đấu ở đây vẫn kiên cường bám trụ trận địa, tổ chức đánh địch hiệu quả. Lúc cao điểm ở nơi đây có tới 1,6 vạn người – chủ yếu là bộ đội pháo binh và lực lượng thanh niên xung phong phá bom, mở đường. Nhờ sự đoàn kết đó, một mạng lưới lửa dày đặc trên vùng trời Ngã ba Đồng Lộc được tạo thành. Tất cả đảm bảo an toàn cho việc thông xe, thông đường chi viện từ miền Bắc vào miền Nam.
Quân, dân Đồng Lộc vẫn tổ chức đánh địch hiệu quả_Ảnh sưu tầm.
10 cô gái thanh niên xung phong
Trong những ngày chiến đấu quyết liệt với bom đạn kẻ thù, tại Ngã ba Đồng Lộc đã xuất hiện nhiều tấm gương anh dũng, kiên cường. Trong đó điển hình là 10 cô gái thanh niên xung phong. Các cô thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 552, Tổng đội 55, do chị Võ Thị Tần làm Tiểu đội trưởng. Với tinh thần đoàn kết, Tiểu đội cùng quân và dân Đồng Lộc đã bắn rơi 19 máy bay Mỹ. Họ phá hủy 1.780 quả bom nổ chậm, bom từ trường. Quân, dân còn góp 974.240 ngày công để thông tuyến, làm đường mới. Và huy động 42.620 người phục vụ chiến đấu; đào đắp 95.209m3 gỗ. Cung cấp 22.448 cọc tre, 24.000 gánh bổi chống lầy. Quân,dân ở đây đã làm thất bại hoàn toàn âm mưu cắt đứt con đường vận tải qua Đồng Lộc của đế quốc Mỹ.
Quân,dân ở đây đã làm thất bại hoàn toàn âm mưu cắt đứt con đường vận tải qua Đồng Lộc của đế quốc Mỹ_Ảnh sưu tầm.
Ngày làm việc cuối cùng
Trưa ngày 24/7/1968, Tiểu đội 4 được lệnh san lấp hố bom ở khu vực địch vừa ném bom để thông đường cho xe đi qua. Nhận nhiệm vụ, các chị đã đến hiện trường gấp rút san lấp, mở đường. Đến 16:30, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc. Một quả bom đã rơi trúng vị trí của 10 cô gái. Các cô gái đã hy sinh ở lứa tuổi đẹp nhất cuộc đời.
Nhận nhiệm vụ, các chị đã đến hiện trường gấp rút san lấp, mở đường_Ảnh sưu tầm.
Một số người tham gia vào cuộc tìm kiếm thi thể 10 nữ thanh niên xung phong kể lại: Họ tìm được 1 hầm có thi thể 3 người, 1 hầm có thi thể 6 người. Cả 9 người được đặt lên 9 cáng xếp một hàng ngang như khi còn sống Tiểu đội tập hợp. Riêng chị Hồ Thị Cúc – Tiểu đội phó không tìm thấy. Đêm 24/7, 9 cô được mai táng sau eo núi Bãi Dịa, nhưng phải đợi tìm được thi thể chị Cúc mới làm lễ truy điệu.
Các cô gái đã hy sinh ở lứa tuổi đẹp nhất cuộc đời_Ảnh sưu tầm.
Thi hài chị Cúc
Nỗi xúc động thương xót dâng trào trong lòng, Nguyễn Thanh Bính chạy ra ngồi cạnh hòm của Cúc vừa khóc vừa viết bài thơ “Cúc ơi!”.
Tiểu đội đã xếp một hàng ngang
Cúc ơi em ở đâu không về tập hợp?
Chín bạn đã quây quần đủ hết
Nhỏ – Xuân – Hà – Hường – Hợi – Rạng – Xuân – Xanh
A trưởng Võ Thị Tần điểm danh
Chỉ thiếu mình em
Chín bỏ làm mười răng được!
Bọn anh đã bới tìm vẹt cuốc
Đất sâu bao nhiêu bọn anh không cần
Chỉ sợ em đau nên nhát cuốc chùng
Cúc ơi! em ở đâu?
Đất nâu lạnh lắm
Da em xanh. Áo em thì mỏng!
Cúc ơi! em ở đâu?
(Cúc ơi – Nguyễn Thanh Bính)
Chân dung 10 cô Thanh niên Xung phong_Ảnh sưu tầm.
Thi thể chị Cúc thì các lực lượng thay phiên nhau tìm, chỉ thị là phải dùng tay đào bới chứ không dùng máy xúc để tránh gây hại cho thi thể. Đến ngày thứ 3 thì tìm được thi thể chị. Các anh ở Tiểu đội 8 đã dùng tay bới đất đưa thi thể lên. Lúc tìm thấy, chị Cúc ngồi trong chiếc hố cá nhân chiều hôm trước do tay chị đào. Chị đầu đội mũ, vai vác cuốc, hai tay chị bầm dập, máu đọng lại đã khô. Có lẽ sau khi bom vùi lấp, chị đã cố gắng để thoát ra, nhưng đành bất lực trước khối đất đè lên.
Lối vào khu Di tích_Ảnh sưu tầm.
Quần thể kiến trúc Ngã Ba Đồng Lộc
Hiện khu Di tích lịch sử Ngã ba Đồng Lộc được xây dựng trên diện tích 0,6km2 với nhiều hạng mục.
Khu mộ 10 nữ Anh hùng liệt sĩ thanh niên xung phong
Khi du lịch ngã ba Đồng Lộc, du khách nên ghé thăm thắp nén nhang thơm tưởng nhớ 10 cô gái đã anh dũng hy sinh tại đây. Ngày 15/7/1990, 10 ngôi mộ được chuyển về chân núi Trọ Voi, cách nhà bia tưởng niệm 30m. Hố bom cạnh nơi 10 chị hy sinh vẫn nằm nguyên vị trí cũ.
Khu mộ 10 nữ anh hùng_Ảnh sưu tầm.
Cột biểu tượng lưu niệm của ngành Giao thông vận tải
Cột nằm chính giữa Ngã ba, được khánh thành ngày 26/3/1992. Nằm đối diện với cột biểu tượng, cạnh chân núi Trọ Voi. Đây là nơi các anh hùng, liệt sĩ của ngành Giao thông vận tải ghi danh. Và đây cũng là nơi tưởng niệm 842 anh hùng liệt sỹ của ngành đã hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước trên địa bàn Hà Tĩnh.
Cột biểu tượng_Ảnh sưu tầm.
Tượng đài Chiến thắng
Tượng đài được khánh thành vào ngày 15/7/1998. Tượng đài là biểu tượng cho sức mạnh, ý chí quyết chiến, quyết thắng, tinh thần vươn lên của lực lượng thanh niên xung phong, bộ đội, công nhân giao thông,… Hà Tĩnh. Xung quanh tượng đài là những bức phù điêu miêu tả không khí sôi nổi, khẩn trương lấp hố bom. Không khí bắn máy bay địch, phá bom… dẫn đường cho xe qua của các lực lượng trên Ngã ba Đồng Lộc.
Tượng đài hùng vĩ_Ảnh sưu tầm.
Nhà bia tưởng niệm thanh niên xung phong toàn quốc
Nhà bia được Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh xây dựng năm 1998. Tại đây, khắc tên 1.950 anh hùng, liệt sĩ thanh niên xung phong toàn quốc và các anh hùng liệt sĩ hy sinh tại Ngã ba Đồng Lộc.
Cổng nhà bia_Ảnh sưu tầm
.Nhà truyền thống thanh niên xung phong toàn quốc
Nhà truyền thống trưng bày 228 hiện vật gốc, trên 248 ảnh, tư liệu cung cấp cho người xem thấy cuộc sống lao động, chiến đấu của thanh niên xung phong trên mọi ngả đường với tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến”, “Địch phá một, ta làm mười”.
Dân, quân nơi đây luôn nêu cao tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến”_Ảnh sưu tầm
.Phòng trưng bày truyền thống Ngã ba Đồng Lộc
Phòng có một sa bàn điện tử miêu tả cảnh tượng khốc liệt của chiến trường Đồng Lộc gần 50 năm trước. Cũng như ý chí sắt đá, can trường của quân và dân ta tại “Tọa độ chết” này. Nhà trưng bày có những hiện vật rất đáng quý như bức thư chị Võ Thị Tần gửi mẹ. Rồi bộ quần áo của chị Xuân, dây điện và thỏi nam châm phá bom của anh Vương Đình Nhỏ. Hay bát ăn của các chị, sổ lý lịch, sổ ghi bài hát của chị Hường. Tại nhà này còn có ảnh phục chế 10 cô gái thanh niên xung phong. Có một số ảnh gốc chụp từ máy bay. Gồm cảnh tượng Đồng Lộc, mảnh bom từ trường, hàng chục quả bom còn sót lại sau chiến tranh, súng 12ly7. Và một số hiện vật ngoài trời như: máy bay AD6, pháo 57,37, gat 63,57, máy ủi…
Kỷ vật của các chị còn lưu lại_Ảnh sưu tầm.
Tháp chuông Đồng Lộc
Tháp được khánh thành ngày 2/1/2011. Đây là công trình tri ân của thế hệ hôm nay đối với các thế hệ cha anh. Đồng thời, đây cũng là công trình giáo dục truyền thống yêu nước cách mạng. Công trình bồi đắp đạo lý “uống nước nhớ nguồn” cho thế hệ hôm nay và mai sau. Tháp gồm 7 tầng, 8 mái, cao 37m, trên đỉnh tháp có treo quả chuông nặng 5,7 tấn. Du khách có thể theo bậc cầu thang xoắn ốc để lên đến đỉnh tháp. Bạn có thể ngắm nhìn toàn cảnh Ngã ba Đồng Lộc. Hay hướng mắt ra xa để chiêm ngưỡng khung cảnh đất trời Can Lộc tại đây.
Tháp chuông cao 7 tầng_Ảnh sưu tầm.
Cụm tượng 10 nữ liệt sĩ thanh niên xung phong
Cụm tượng được đặt ở vị trí gần trung tâm trên triền núi Mũi Mác. Bên trái là 3 hố bom có sẵn. Cụm cao 7,5m, dài 15,5m, rộng 5m, diễn tả cảnh tượng 10 chị lao ra mặt đường với các hố bom nham nhở. Các chị được khắc họa trong các tư thế khác nhau: người cầm xẻng, người kéo xe bò. Còn chị Tần – Tiểu đổi trưởng tay vẫn cầm súng quan sát cho đồng đội. Còn tay kia cầm cờ giơ lên cao chỉ dẫn cho các đoàn xe vận tải đi qua.
Cụm tượng 10 nữ liệt sĩ_Ảnh sưu tầm_Ảnh sưu tầm.
Những điểm du lịch hấp dẫn quanh ngã ba Đồng Lộc
Chùa Hương Tích
Xem thêm: Chùa Hương Tích
Nếu đã đến Ngã ba Đồng Lộc, bạn đừng quên đến thăm chùa Hương Tích. Đứng ở không gian tĩnh lặng giữa chốn linh thiêng mờ ảo. Trong làn hương khói, tâm hồn của bạn sẽ trở nên thư thái, bình yên sau chuỗi ngày dài đối mặt với những áp lực cuộc sống.
Núi Hồng Lĩnh
Núi Hồng Lĩnh với vẻ đẹp kỳ vĩ được coi là biểu tượng của Hà Tĩnh. Tương truyền, núi có 99 đỉnh, tùy hình dáng mà người ta gọi các đỉnh với những cái tên như Thiên Tượng, Sư Tử, Hàm Rồng, Ngũ Mã, Lập Phong,… Núi có nhiều khe suối, nước trong vắt, chảy róc rách quanh năm. Trên núi còn có nhiều di tích lịch sử văn hóa vô giá như chùa Thiên Tượng, chùa Long Đàm, chùa Hương Tích,…
Khu du lịch sinh thái Bắc Nghèn
Đến đây, du khách không chỉ được tham gia các trò chơi hấp dẫn, bổ ích mà còn được thưởng ngoạn phong cảnh hữu tình và thưởng thức nhiều món ăn độc đáo.
Khu Di tích luôn là niềm tự hào của người dân Hà Tĩnh_Ảnh sưu tầm.
Nếu bạn là một người ưa thích tìm hiểu những câu chuyện lịch sử hào hùng thì Ngã ba Đồng Lộc chính là một nơi lý tưởng cho bạn. Hãy đến để hiểu về một trong những điều tự hào của người dân Hà Tĩnh.
Người viết: Trường An
