Điện Hòn Chén – chén ngọc được hoàn trả cho xứ Huế

Điện Hòn Chén vốn được biết đến là không gian tâm linh có bề dày lịch sử, văn hóa độc đáo. Và trên hết là những đường nét kiến trúc nghệ thuật cung đình ấn tượng, đã thu hút không ít du khách lặn lội ghé thăm. Nơi đây còn được nhà thơ Thu Bồn ưu ái nhắc đến, mở đầu trong bài thơ Tạm biệt Huế: 

“Bởi vì em dắt anh lên những ngôi đền cổ

Chén ngọc giờ chìm dưới đáy sông sâu”

1. Kế Hoạch Du Lịch Huế – Đi Đâu và Ăn Gì?
2. Những Trải Nghiệm Phải Thử Khi Du Lịch Huế
3. Lịch trình rong ruổi Huế 2 Ngày 1 Đêm
4. Lịch trình khám phá ẩm thực xứ Huế 2 ngày 1 đêm
5. Lịch trình trải nghiệm Huế 2 ngày 1 đêm

Điện Hòn Chén nằm ở đâu? 

Điện Hòn Chén có tên chữ là Huệ Nam Điện. Điện tọa lạc trên một quả đồi có tên là núi Ngọc Trản, nằm ở bờ Bắc sông Hương thuộc làng Hải Cát, xã Hương Thọ, thị xã Hương Trà.

Điện Hòn Chén là di tích tôn giáo độc đáo, trước là đền thờ nữ thần PoNagar của người Chăm. Về sau, người Việt theo Thiên Tiên Thánh Giáo tiếp tục thờ bà với danh xưng là Thánh Mẫu Thiên Y A Na. 

Núi Ngọc Trản còn có tên là Hương Uyển Sơn, sau mới đổi là Ngọc Trản sơn có nghĩa là chén ngọc. Dân gian thường quen gọi là Hòn Chén. Nhìn từ xa hình dáng nó trông như cái chén úp xuống dòng sông Hương.

Cách di chuyển đến điện Hòn Chén

Điện Hòn Chén nằm cách trung tâm thành phố Huế chỉ khoảng 7km về phía Tây. Bạn có thể di chuyển đến đây theo hai cách là đi thuyền rồng trên sông Hương hoặc đi bằng đường bộ.

 

Nếu đi bằng đường bộ thì bạn nên di chuyển dọc theo đường Bùi Thị Xuân. Sau đó rẽ vào đường Huyền Trân Công Chúa, đến bến Than thì đi đò sang điện Hòn Chén.

Lịch sử điện Hòn Chén với những giai thoại ly kỳ

Điện Hòn Chén – chén ngọc đánh rơi được trao trả

Điện Hòn Chén là gắn với rất nhiều giai thoại hấp dẫn. Theo truyền thuyết, trước đây Điện Hòn Chén có tên gọi là Hoàn Chén với ý nghĩa đó là “trả lại chén ngọc”. 

Vì khi xưa, vua Minh Mạng trong một lần lên đây đã đánh rơi một chén ngọc xuống dòng sông Hương. Tưởng không cách gì lấy lại được thì bỗng nhiên một con rùa nổi lên ngậm chén ngọc trả lại cho nhà vua. 

Trong các văn bằng sắc phong chính thức của các vua Nguyễn, thì ngôi điện vẫn xuất hiện với tên chính thức “Ngọc Trản Sơn Từ” với ý nghĩa là đền thờ ở núi Ngọc Trản. Đến thời vua Đồng Khánh, ngôi điện này được đổi tên là Huệ Nam Điện. Ý nghĩa của tên này là mang lại ân huệ cho vua nước Nam.

Điện thờ Thánh Mẫu linh thiêng 

Điện Hòn Chén là di tích tôn giáo độc đáo. Đền thờ này trước tiên được xây dựng để thờ nữ thần PoNagar của người Chăm. Về sau, người Việt theo Thiên Tiên Thánh Giáo tiếp tục thờ nữ thần này với danh xưng là Thánh Mẫu Thiên Y A Na. Theo truyền thuyết, nữ thần là con của Ngọc Hoàng được sai xuống trần gian. Bà có công tạo ra trái đất, cây cỏ và lúa gạo.

Sau này, Liễu Hạnh Công Chúa (tức Vân Hương Thánh Mẫu) cũng được đưa vào thờ ở đây. Ngoài ra, điện Hòn Chén còn là nơi thờ Phật, thờ Quan Công và các vị thần thánh khác. 

Người Việt đã dung hợp và phát huy tín ngưỡng này thành nơi thờ thánh Mẫu cùng các vị thần của người Việt. Đây được coi là sự hòa nhập lớn về tôn giáo hay còn gọi là bản địa hóa. 

Giai thoại vua Thiệu Trị 

Dân gian còn tương truyền, khi xưa vua Thiệu Trị xây dựng một ngôi làng ở gần điện Hòn Chén. Lúc vua cùng cung phi du ngoạn trên dòng sông Hương để đến thăm làng, một hoàng phi đã lỡ tay làm rơi cây trâm cài bằng vàng ngay vực nước sâu trước điện. 

 

Tiếc chiếc trâm nên bà đã xin vua khấn Thánh Mẫu Thiên Y A Na cho tìm lại đồ vật. Ban đầu vua ngờ vực không tin nhưng vẫn chiều ý làm theo, bất ngờ chiếc trâm nổi lên mặt nước. Thấy linh thiêng, nhà vua liền ra lệnh sửa sang lại điện Hòn Chén nhưng chưa kịp hoàn thành tâm nguyện thì vua đã băng hà. Ngoài ra điện Hòn Chén còn gắn với nhiều giai thoại khác nữa.

Kiến trúc độc đáo điện Hòn Chén

Qua nhiều đời được vua nhà Nguyễn tu sửa, kiến trúc điện Hòn Chén mang trên mình nhiều nét độc đáo. Bởi sự kết hợp của kiến trúc cung đình với nghệ thuật trang trí mỹ thuật bậc nhất cuối thế kỷ 19. Tại đây, bạn sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng 10 công trình kiến trúc lớn nhỏ khác nhau. Ngôi đền ẩn mình dưới bóng râm của một khóm rừng cổ thụ tán lá xum xuê, thoai thoải lưng chừng sườn đông nam ngọn Ngọc Trản.

Trong 10 công trình kiến trúc, nổi bật nhất là điện Minh Kính Đài nằm ở vị trí trung tâm. Bên trái có dinh Ngũ Hành, bàn thờ các quan, am Ngoại Cảnh và động thờ ông Hổ. Bên phải là nhà Quan Cư, chùa Thánh và Trinh Cát Viện. Ngay sát dòng sông Hương có am Thủy Phủ.

Minh Kính Đài

Minh Kính Đài chia làm 3 cung. Theo cấp bậc từ cao xuống thấp là Đệ nhất cung, Đệ nhị cung và Đệ tam cung.

• Đệ nhất cung còn gọi là Thượng cung, nơi thờ Nữ thần Ponagar, Thánh mẫu Vân Hương, ảnh vua Đồng Khánh và một số vị thần khác.
• Đệ nhị cung còn gọi là Cung Hội Ðồng, nơi thờ hàng chục tượng thần thánh khác nhau. Đây là nơi bày biện các đồ thờ cúng để rước sắc trong những dịp lễ lớn.
• Đệ tam cung còn gọi là Tiền Ðiện, có một hương án, hai bên đặt trống, chuông. Đây là chỗ cử hành lễ, cũng là nơi khách thập phương dâng hương cúng bái.

Lễ hội điện Hòn Chén 

Thu hút đông đảo du khách, lễ hội điện Hòn Chén được tổ chức vào tháng 3 và tháng 7 âm lịch hàng năm. Đây là lễ hội dân gian lớn nhất của những người theo tín ngưỡng thờ Thánh Mẫu. Lễ hội là thể hiện tập quán tín ngưỡng thờ cúng, đời sống văn hóa – tâm linh của người dân địa phương. 

Lễ hội được chia làm 2 phần chính gồm lễ nghinh thần (rước các vị thần về đền) và lễ chánh tế:

Lễ nghinh thần:

Được tổ chức long trọng trên dòng sông Hương, để rước nữ thần Thiên Y A Na từ điện Hòn Chén về đình làng Hải Cát. Xung quanh thuyền rước được trang trí cờ hoa đủ màu. Không khí sôi động chìm trong tiếng hát ngân nga của các cô đồng, phường bát, hát văn.

Lễ chánh tế:

Diễn ra ngay sau khi đón rước các vị thần và Thánh Mẫu. Nghi lễ này được tổ chức với nhiều hoạt động như: cung nghinh Thánh Mẫu, tế làng Hải Cát, phóng sanh, thả đèn hoa đăng…. 

Đến đây vào những ngày hội, bạn sẽ cảm nhận được sự linh thiêng chốn đền đài. Vẻ đẹp văn hóa giữa tín ngưỡng dân gian và nghi thức cung đình. Đây sẽ là trải nghiệm văn hóa mãn nhãn nhất dành cho bạn khi đến với điện Hòn Chén. 

Nhờ những dấu ấn riêng, điện Hòn Chén không chỉ là một thắng cảnh du lịch tuyệt đẹp mà còn là điểm tham quan văn hóa độc đáo. Cùng Hành trình du lịch trải nghiệm và khám phá những nét đẹp Cố đô bạn nhé!

 

Người viết: Trang Yết