Nghi lễ cấp sắc của người dân tộc Dao ở Hà Giang
Dân tộc Dao là nơi còn bảo tồn rất nhiều phong tục, văn hóa. Đặc biệt là các nghi lễ chu kỳ đời người, trong đó có lễ cấp sắc. Nghi lễ cấp sắc của người dân tộc Dao ở Hà Giang được coi là rất quan trọng. Bởi thời khắc này sẽ công nhận sự trưởng thành đối với người đàn ông ở tất cả các ngành Dao.
- Lịch trình du lịch từ Hà Giang hùng vĩ đến Phú Thọ viếng đền Hùng – 4 ngày 3 đêm
- Lịch trình khám phá Hà Giang – Hà Nội 5 ngày 4 đêm
- Lịch trình khám phá Hà Giang – Sapa nét quyến rũ của núi rừng 4 ngày 3 đêm
- Lịch trình khám phá hành trình Đông Bắc – Hà Giang Cao Bằng 5 ngày 4 đêm
Quan niệm của người Dao về nghi lễ này
Nghi lễ cấp sắc
Đàn ông người Dao nếu chưa trải qua lễ cấp sắc thì dù già vẫn coi là trẻ con vì chưa cấp sắc. Quan niệm chưa được cấp đạo sắc thì chưa có tên âm. Người còn nhỏ nhưng đã cấp sắc thì vẫn được coi là người trưởng thành và được tham gia vào các công việc hệ trọng của làng. Được giúp việc cho thầy cúng, và nhận phận sự cúng bái. Trải qua lễ Cấp sắc mới biết lễ phải trái ở đời, đích thực là con cháu Bàn Vương và khi chết hồn mới được đoàn tụ với tổ tiên.
Nếu gạt bỏ những yếu tố tôn giáo thì lễ Cấp sắc có tính giáo dục rất lớn. Điều đó thể hiện qua những lời giáo huấn hướng tới việc thiện và không làm điều ác. Những điều giáo huấn được thực hiện bằng lời thề dưới sự chứng kiến của tổ tiên và các quan âm binh nên tính giáo dục càng rất có giá trị.
Nghi lễ cấp sắc gồm những công đoạn gì?
Buổi lễ cấp sắc
Nghi lễn này thường được tổ chức vào tháng 11, tháng 12 hoặc tháng Giêng hàng năm. Vì đây được xem là thời gian nhàn rỗi. Trước đó ngày thụ lễ sẽ lựa chọn rất kĩ,. Chủ yếu là người Dao đỏ, Dao tiền có độ tuổi từ 15-30. Có khi là cả những người già. Trong khi đó ở người Dao Áo Dài là 11-19 tuổi.
Chuẩn bị cho nghi lễ
Mỗi đợt người Dao Đỏ có thể tổ chức lễ cho tối đa 13 người. Nếu ít hơn thì phải nhằm vào số lẻ. Còn đối với người Dao Áo Dài mỗi lần chỉ cấp sắc cho một người và tại nhà người đó. Trước ngày lễ một ngày, gia đình phải cử người mang lễ vật đi mời thầy cúng. Người được thụ lễ trước mấy ngày phải kiêng hò hát, cãi nhau, ngủ chung…
Nhằm phục vụ lễ nghi và khoản đãi dân làng đến chứng kiến. Các gia đình có người thụ lễ sẽ phải chuẩn bị các vật thiết yếu như lợn, thóc gạo, rượu, y phục thầy cúng…Mỗi nhóm Dao sẽ được chia thành nhiều cấp sắc như người Dao Đỏ và Dao Áo Dài cấp 7 đèn, Dao Tiền cấp 3 đèn. Mỗi lễ cấp sắc gồm có tổng cộng 6 thầy cúng đảm nhiệm các nhiệm vụ và các nghi lễ lớn nhỏ khác nhau.
Tiến hành nghi lễ
Hành lễ
Thầy cúng trước khi hành lễ đều phải cúng ma ở bàn thờ tổ tiên nhà mình để xin được phù hộ và đi theo giúp đỡ. Họ treo tranh Ngọc Hoàng và các vị thần thánh của người Dao tại nghi lễ. Lập bàn thờ tổ tiên người thụ lễ và bàn thờ các thần thánh. Trong khi cúng, thầy cúng phải thực hiện rất nhiều bài cúng, múa, điệu bộ phép thuật theo sách cấp sắc. Những người thụ lễ, có khi cả vợ của họ cũng phải thực hiện nhiều động tác nghi lễ theo sự chỉ dẫn của các thầy. Tuy nhiên người Dao Áo Dài có một nghi thức khác với người Dao tiền và Dao đỏ gọi là hóa kiếp khá đặc biệt.
Trong nghi lễn hóa khiếp, người thụ lễ phải ngồi xổm, bất động, các ngón tay bắt vào ngón chân khoảng một giờ đồng hồ, rồi mới được thầy đẩy nhẹ cho rơi xuống một cái võng có 3-4 người đỡ. Sau lễ hóa kiếp là đến lễ giáo huấn tiếp tục đến lễ thề và lễ đặt tên cấp sắc. Sau khi thực hiện đầy đủ các nghi thức phức tạp và đã cấp sắc cho người thụ lễ xong, thầy cúng đều phải phải đọc thêm lời cúng tạ ơn tổ tiên, thần thánh đã đến dự thì nghi lễ mới kết thúc.
Phần kết lại
Nghi lễ tín ngưỡng, tôn giáo bao đời vốn không thể thiếu đối với người dân tộc thiểu số. Vậy nên nếu có dịp đến với Tây Bắc, đừng quên tìm hiểu về nghi lễ cắp sắc của người dân tộc Dao ở Hà Giang nhé!
Khám phá thêm: Tham gia tục đón tết của người Lô Lô ở Hà Giang
